ABŞ-ın Braun Universitetinin tədqiqatçıları Antarktidada buzlaqların əriməsinin gözlənilməz və ağır nəticələrə səbəb ola biləcəyini aşkar ediblər.
İndex.az xəbər verir ki, “Geochemistry, Geophysics, Geosystems” elmi jurnalında dərc olunan yeni araşdırmada buz təbəqəsinin əriməsi nəticəsində Antarktida səthinin altında 100-dən çox vulkanın püskürə biləcəyi bildirilib.
Transantarktika dağları ilə şərqdən qərbə bölünən qitədə Erebus dağı və onun simvolik lava gölü kimi vulkanik nəhənglər var. Bununla belə, Antarktidada ən azı daha 100 vulkan var.
Bu vulkanların bəziləri səthin üstündə zirvəyə çatır, digərləri isə Antarktika buz təbəqəsinin bir neçə kilometr altında yerləşir. İqlim dəyişikliyi buz təbəqəsinin əriməsinə, qlobal dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur.
Buz təbəqəsinin əriməsinin dünyanın başqa yerlərindəki buzaltı vulkanlarda vulkanik aktivliyi artırdığı göstərilmişdir. Yeni tədqiqatda geofizik A.N. Coonin və onun həmkarları buz təbəqəsinin itirilməsinin Antarktidanın vulkanlarına necə təsir etdiyini öyrənmək üçün 4000 kompüter simulyasiyası aparıblar.
Nəhayət aydın oldu ki, tədricən ərimə buzaltı püskürmələrin sayını və ölçüsünü artıra bilər. Bunun səbəbi, buz təbəqələrinin yox olması səthin altındakı maqma kameralarında təzyiqi azaldır və sıxılmış maqmanın genişlənməsinə səbəb olur. Bu genişlənmə maqma kamerasının divarlarına təzyiqi artırır və püskürmələrə səbəb olur.
Bəzi maqma kameralarında normal olaraq maqmada həll olunan bol uçucu qazlar da var. Maqma soyuduqca və üst yükün təzyiqi azaldıqca, bu qazlar təzə açılmış soda şüşəsi kimi məhluldan tələsik çıxır və maqma kamerasındakı təzyiqi artırır.
Bu təzyiq buzaltı vulkanda püskürməyə başlamaq üçün buzun əriməsini sürətləndirə bilər. Buzaltı vulkanların püskürmələri səthdən görünməyə bilər. Ancaq bunun buz təbəqəsi üçün nəticələri ola bilər. Bu püskürmələrdən qaynaqlanan istilik səthin dərinliklərində buz əriməsini artıra və üzərindəki buz qatını zəiflədə bilər.
Nəhayət, səthdən təzyiq azaldıqca, daha çox vulkan püskürmə dövrü başlaya bilər.
