Müttəfiqlər cəsarət göstərsələr, Ukrayna NATO-ya üzv ola bilər...
Poliqon xəbər verir ki, bunu Hudson İnstitutunun baş elmi işçisi Luke Koffi Politico nəşri üçün məqaləsində yazıb.
ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinə son qoymağa çalışır, lakin onun ədalətli və davamlı sülhə nail olmaq üçün yanaşması qeyri-müəyyən olaraq qalır.
Ən təsirli variant Ukraynanı 1991-ci ildə beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinə nəzarəti bərpa etmək üçün lazım olan silah və resurslarla təmin etmək olardı. Bununla belə, ABŞ və digər Qərb müttəfiqləri indiyədək Ukraynanın sağ qalması üçün kifayət edən, lakin qalib gəlmək üçün deyil, yardım göstərmək strategiyasına əməl ediblər.
Koffi qeyd edir ki, bu, Kiyevin yox, Qərb dünyasının ümumi səhvidir. Eyni zamanda, münaqişənin həllində iki əsas məqam nəzərə alınmalıdır: istənilən saziş Ukrayna üçün ədalətli olmalı və onu Rusiyanın gələcək təcavüzündən etibarlı müdafiə ilə təmin etməlidir.
Prezident Volodimir Zelenski bu yaxınlarda NATO-ya üzvlük müqabilində müharibənin "isti fazasına" son qoymağın mümkünlüyünə eyham vurub. Bu addım mübahisəli olsa da, ciddi müzakirəyə layiqdir.
Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü aşağıdakıları təmin edə bilər:
* Rusiya təcavüzünün effektiv qarşısının alınması;
* Müdafiə yükünün Alyansa üzv ölkələr arasında bölüşdürülməsi;
* Şərqi Avropada davamlı sülh üçün möhkəm təməl.
Müharibədən sonrakı nizamlanma Ukrayna ərazisinin bir hissəsini Rusiyanın nəzarəti altında tərk etsə belə, kollektiv təhlükəsizlik təminatlarının (5-ci maddə) işğal altında olmayan ərazilərlə məhdudlaşdırılması şərti ilə Ukraynanın NATO-ya daxil olması ehtimalı var.
Koffi bu strategiyanı həyata keçirmək üçün üç əsas addımı müəyyən edib:
1. İşğal olunmuş əraziləri geri qaytarmaq üçün güc tətbiq etməmək barədə Ukraynanın rəsmi öhdəliyi.
Kiyev 1954-cü ildə NATO-ya üzv olmamışdan əvvəl ərazi mübahisələrini sülh yolu ilə həll etmək yolunu bəyan edən Qərbi Almaniyanın yanaşmasını götürə bilərdi.
2. Ukraynanın bütün beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərinin NATO-ya daxil edilməsi.
Təhlükəsizlik zəmanətləri yalnız Rusiyanın nəzarəti altında olmayan ərazilərə şamil ediləcək. Bu, Fransa adaları və ya Britaniya Folklendləri kimi 5-ci Maddə ərazisindən kənar regionlarla bağlı NATO-nun əvvəlki təcrübələrinə uyğundur.
3. Şimali Atlantika Müqaviləsinin 6-cı maddəsinə düzəliş.
Bu məqalə NATO-nun coğrafi məsuliyyət sahəsini müəyyən edir. Onun müvəqqəti dəyişdirilməsi Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərinin kollektiv müdafiədən kənarda qalmasına imkan verəcək. Belə dəyişikliklərin presedentləri, məsələn, Yunanıstan, Türkiyə və Fransa üçün mövcuddur.
NATO-nun 1995-ci ildə Alyansın genişlənməsinə dair araşdırması üzvlükdən əvvəl ərazi mübahisələrinin həlli üçün məcburi tələb qoymur. O, yalnız qeyd edir ki, bu cür mübahisələr sülh yolu ilə həll edilməlidir və onların həlli bir amil olacaq, amma həlledici deyil.
Estoniya və ya Xorvatiya kimi münaqişələri həll olunmamış ölkələr NATO-ya uğurla üzv olublar.
Poliqon.info
