Futbol uzun illərdir Azərbaycanda böyük auditoriyası olan, lakin inkişaf yolunda böyük çətinliklər dayanan bir idman növüdür. Nəhayət, futbol ictimaiyyəti üçün əhəmiyyətli bir addım atıldı və “Futbolun İnkişafı Strategiyası” təqdim edildi. Bu sənəd futbolumuz üçün dərin sularda istiqamət axtaran bir gəminin mayakı ola bilər. Strategiyanın məqsədi futbolun inkişaf istiqamətini müəyyən etmək və bu sahədə yeni perspektivlər yaratmaqdır. Artıq bu imkanlardan düzgün istifadə etməyin vaxtıdır.
Bu yazıda “Futbolun İnkişafı Strategiyası” çərçivəsində futbol piramidası anlayışını və onun uğurlu futbol sistemi yaratmaqdakı rolunu araşdıracağıq. Təhlilimiz strategiyanın 3-cü bölməsinin 1-ci bəndində (F-3, 3.1.1) vurğulanan futbol piramidasına fokuslanır.
Futbol Piramidası: Əsas model və funksiyaları
Futbol piramidası futbolun müxtəlif səviyyələrdə təşkilini və idarə olunmasını əks etdirən struktur modelidir. Bu sistem aşağıdan yuxarıya doğru qurulmuş çoxsəviyyəli bir yanaşmanı təmsil edir, futbolun kütləvi səviyyədən milli və beynəlxalq səviyyəyə qədər davamlı inkişafını təmin etməyi hədəfləyir.
Piramidanın hər səviyyəsi bir-birini tamamlayan elementlərdən ibarətdir. Futbolun geniş kütlələr arasında populyarlaşmasından tutmuş, milli komandaların uğurlarına qədər hər şey bu sistemin düzgün işləməsindən asılıdır.
Futbol piramidasının səviyyələri
1. Əsas baza – kütləvi və həvəskar futbol
Piramidanın təməlini təşkil edən baza səviyyəsi kütləvi futbolu əhatə edir. Buraya uşaqlar, məktəb komandaları, həvəskar klublar və yerli liqalar daxildir. Bu mərhələdə məqsəd:
Futbolu mümkün qədər geniş kütlələr arasında yaymaq;
Erkən yaşlarda istedadlı oyunçuları aşkar etməkdir.
2. Regional səviyyə
Regional səviyyə gənc istedadların peşəkar futbola keçidini asanlaşdıran bir körpü rolunu oynayır. Şəhər və rayon klubları, futbolun bölgələrdəki populyarlığını artıraraq milli səviyyədə uğur qazanacaq futbolçular yetişdirir.
3. Peşəkar futbol – orta və yüksək səviyyə
Peşəkar futbol səviyyəsində milli çempionatlar, yüksək liqalar və beynəlxalq yarışlar təşkil edilir. Bu mərhələdə klublar:
İdman baxımından keyfiyyətli futbol göstərməyə;
İqtisadi və təşkilati baxımdan yüksək standartlara cavab verməyə çalışır.
4. Milli komandalar və beynəlxalq səviyyə
Piramidanın zirvəsini milli komandalar və beynəlxalq turnirlər təşkil edir. Dünya və Avropa Çempionatları kimi yarışlar milli futbolun səviyyəsini nümayiş etdirir və ölkə üçün prestij yaradır.
Futbol piramidasının əhəmiyyəti
Futbol piramidası təkcə bir struktur deyil, həm də sistemli inkişafın əsas mexanizmidir. Onun düzgün işləməsi ilə aşağıdakı nəticələr əldə edilir:
İstedadların aşkarlanması və inkişafı: Gənc futbolçular üçün lazımi şərait yaradılır.
Bölgə və mərkəz əlaqəsi: Futbolun yalnız böyük şəhərlərdə deyil, bütün bölgələrdə inkişafı təmin olunur.
Səviyyələrarası inteqrasiya: Peşəkar və həvəskar futbol bir-birini dəstəkləyir.
Keyfiyyət və rəqabət: Hər səviyyədə rəqabət mühiti, ümumi futbol keyfiyyətini artırır.
Futbol piramidası yalnız futbolda strukturlaşmış uğur modelini yox, həm də cəmiyyətin futbola marağını artırmaq üçün önəmli bir mexanizmi təmsil edir. Azərbaycanda bu sistemin gücləndirilməsi, istedadlı futbolçuların yetişdirilməsi və milli səviyyədə uğurların əldə edilməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Piramidanın hər mərhələsinin düzgün inkişaf etdirilməsi gələcəkdə daha güclü milli komanda və klubların formalaşmasına şərait yaradacaq.
Ancaq bu sistem sadəcə sənəddə göstərilən məqsədlər və planlar anlamına gəlmir. Onu həyata keçirmək üçün hər bir səviyyədə əzmkar və davamlı iş tələb olunur. Bir oyunçunun futbolda uğur qazanması üçün həm öz səyləri, həm də bütün sistemin harmoniyası lazımdır. Bu isə yalnız federasiya və klubların işi deyil, eyni zamanda futbolsevərlərin, azarkeşlərin və cəmiyyətin dəstəyini tələb edir.
Futbolumuzun gələcəyini dəyişmək üçün indi hərəkətə keçmək vaxtıdır!
Əli Sahib
