Pis xatirələri və travmatik geri dönüşləri silmək bir çox psixi sağlamlıq problemlərinin müalicəsində mühüm addım ola bilər. Alimlər bu məsələyə perspektivli bir yanaşma hazırlayıblar.
News24.az xəbər verir ki, beynəlxalq tədqiqat qrupu günlük təcrübədə 37 iştirakçıdan təsadüfi sözləri mənfi təsvirlərlə əlaqələndirməyi istəyib. Daha sonra bu münasibətlərin yarısını yenidən proqramlaşdırmağı və pis xatirələrə “müdaxilə etməyi” məqsəd qoyublar.
Tədqiqatçılar dərc etdikləri məqalələrdə aşağıdakı ifadələrdən istifadə ediblər:
"Biz bu prosedurun mənfi xatirələrin xatırlanmasını zəiflətdiyini və müsbət xatirələrin qeyri-ixtiyari xatırlanmasını artırdığını aşkar etdik".
Tədqiqat zamanı ilk axşam iştirakçılar mənfi görüntüləri tədqiqat üçün yaradılmış cəfəng sözlərlə əlaqələndirmək üçün yaddaş təlimi alıblar. Ertəsi gün bu xatirələr yuxu ilə möhkəmləndikdən sonra sözlərin yarısı müsbət obrazlarla əlaqələndirilərək yenidən kodlanmağa çalışılıb.
İkinci gecədə iştirakçıların sürətli olmayan göz hərəkəti (NREM) yuxu fazası zamanı cəfəng sözlərdən ibarət səs yazıları səsləndirilib, bu müddət yaddaşın saxlanmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu proses zamanı beyin fəaliyyətləri elektroensefaloqrafiya (EEQ) ilə izlənilirdi.
Emosional yaddaşın işlənməsi ilə əlaqəli olan beyində teta dalğası aktivliyinin audio yaddaş siqnallarına cavab olaraq artdığı və müsbət siqnallar üçün əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olduğu müşahidə edilib.
Ertəsi gün və bir neçə gün sonra keçirilən sorğularda iştirakçıların müsbət xatirələrlə qarışmış pis xatirələri xatırlamaqda daha az uğur qazandıqları aşkar edilib. Bu sözlərlə əlaqəli müsbət xatirələr mənfi olanlardan daha tez-tez ağla gəlməyə başlayıb və daha müsbət emosional baxımdan qiymətləndirilib.
"Qeyri-invaziv yuxu müdaxiləsi mənfi xatirələri və emosional reaksiyaları dəyişdirə bilər. Bizim tapıntılarımız travma və ya patoloji xatirələrin müalicəsi ilə bağlı yeni anlayışlar təklif edə bilər", - deyə tədqiqatçılar bildirib.
Qeyd edək ki, tədqiqat hələ ilkin mərhələdə olsa da, bu metodun perspektivli olduğu bildirilir. Real dünya şəraitində daha mürəkkəb xatirələrin necə təşkil oluna biləcəyi və bu təsirlərin nə qədər davam etdirilə biləcəyi ilə bağlı araşdırmalar davam edir.
(Araşdırmanın təfərrüatları Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) jurnalında dərc olunub.)
Günel Məlikzadə
