Amerika Braun Universiteti və Viskonsin-Madison Universitetinin tədqiqatçıları Qərbi Antarktika Rift Sistemində gizli vulkanları tədqiq edərkən qorxulu nəticələrə gəliblər.
QHT.az xəbər verir ki, qalınlığı 1-2 km-ə çatan kütləvi buz təbəqəsi altında aktiv vulkanik qırılma var. Qlobal istiləşmə buz təbəqəsinin aktiv əriməsinə gətirib çıxararsa, Yer qabığında gərginlik və təzyiqdə, eləcə də orada yerləşən maqma kameralarının strukturunda böyük dəyişikliklər baş verəcək. Onlar vulkanik reaksiyaya səbəb ola bilər ki, bu da domino effekti ilə buzların əriməsini daha da sürətləndirəcək və iqlim böhranının qlobal nəticələrini daha da gücləndirəcək.
Alimlər planetdəki buzlaqların sürətlə əriməsindən narahatdırlar. Beləliklə, Qrenlandiyada onlar hər il təxminən 270 milyard ton azalır və Antarktida hər il təxminən 150 milyard ton buz itirir. Dəniz səviyyəsinin gələcəyi ilə bağlı proqnozlar hansılardır? Qərbi Antarktika Buz Vərəqinin sabitliyindən qismən asılı olaraq mübahisəlidirlər. Bu, Antarktidanın Transantarktika dağlarının qərbində yerləşən hissəsidir. O, başqalarına nisbətən məhvə daha həssasdır, lakin elm adamları onun gələcəyini modelləşdirərkən çox vaxt onun altında yerləşən vulkanik çatı nəzərə almırlar.
Bu xətanın ciddi təhlükə yaratdığını sübut edən faktlar var. Tədqiqatçılar bilirlər ki, keçmiş dövrlərdə buzlaqların əriməsi zamanı vulkanik aktivlik də artıb. Ekspertlər deyirlər ki, indi də oxşar proseslər başlayıb. Tədqiqat müəllifləri etiraf edirlər ki, subqlasial vulkan püskürmələri yerüstü ilə müqayisədə səthə daha az təsir göstərir. Amma onlar da aşağıdan buzu yavaş-yavaş məhv edir və zəiflədir, yenidən əriməsini sürətləndirirlər. Bu qapalı geribildirim dövrəsi yaradır və nəzarət etmək çətindir.
R.İmanov
