İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH), İran İslam Respublikasının daxili və xarici siyasətində mühüm rol oynayan bir hərbi-siyasi təşkilatdır.
1979-cu ildə İran İslam İnqilabının qorunması məqsədilə yaradılmış bu qurum zamanla genişlənərək yalnız hərbi strukturlarla məhdudlaşmayıb, iqtisadi və siyasi sahələrdə də güclü təsir mərkəzinə çevrilib. SEPAH faktiki olaraq “dövlət içində dövlət” anlayışına uyğun gəlir və onun qanunsuz narkoticarəti himayə etməsi haqqında ciddi faktlar və beynəlxalq hesabatlar mövcuddur.
SEPAH İranın ən böyük iqtisadi imperiyalarından birini idarə edir. Rəsmi məlumatlara görə, SEPAH-a məxsus olan “Xatəmül-Ənbiya” tikinti şirkəti İranın ən iri infrastruktur layihələrinin böyük hissəsini həyata keçirir. Bununla yanaşı, SEPAH müxtəlif enerji, maliyyə və nəqliyyat layihələrində də iştirak edir. Beynəlxalq Sanksiyalar üzrə İşçi Qrupunun (FATF) hesabatlarına əsasən, SEPAH-ın qeyri-qanuni yollarla əldə etdiyi gəlirlərin böyük hissəsi narkoticarətdən formalaşır.
İran dünyanın ən böyük narkotik tranzit marşrutlarından biri olan "Qızıl Aypara" bölgəsində yerləşir. Əfqanıstanın heroin istehsalında dünya lideri olduğu məlumdur və bu narkotiklərin bir hissəsi İran ərazisindən keçərək Avropa və digər bazarlara daşınır. ABŞ-ın Maliyyə Nazirliyi tərəfindən yayımlanan hesabatda SEPAH-ın bu tranzit yollarını nəzarətdə saxladığı və narkotik ticarətindən böyük gəlir əldə etdiyi qeyd olunur. 2020-ci ildə ABŞ SEPAH-a qarşı tətbiq etdiyi yeni sanksiyalar zamanı onların narkoticarətə birbaşa dəstək verdiyini bəyan etmişdi.
SEPAH yalnız İran daxilində deyil, həm də xaricdə narkotik ticarətini təşkil etməkdə ittiham olunur. Xüsusilə Livandakı “Hizbullah” terror təşkilatı ilə sıx əlaqələri diqqət çəkir. ABŞ Dərman Maddələrinə Qarşı Mübarizə İdarəsinin (DEA) məlumatlarına əsasən, terror təşkilatı narkoticarətindən əldə edilən gəlirləri terror fəaliyyətlərinin maliyyələşdirilməsi üçün istifadə edir və SEPAH bu prosesdə vasitəçi rolunu oynayır.
Beynəlxalq Narkotiklər və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin (UNODC) 2022-ci il hesabatına görə, İran ərazisindən keçən narkotik tranzit marşrutlarından ildə təxminən 16-18 milyard dollar gəlir əldə edilir. SEPAH-a bağlı olan müxtəlif qruplar və şirkətlər bu gəlirin böyük hissəsini mənimsəyir. 2021-ci ildə İtaliya hüquq-mühafizə orqanları İran mənşəli heroin partiyasını ələ keçirərək SEPAH-ın bu işdə əli olduğunu bildirmişdi.
SEPAH-ın narkoticarətə dəstək verdiyi barədə ittihamlar beynəlxalq səviyyədə geniş müzakirələrə səbəb olub. Avropa İttifaqı və ABŞ SEPAH-a qarşı ciddi sanksiyalar tətbiq edib. Lakin SEPAH-ın İran daxilindəki geniş siyasi və iqtisadi təsir dairəsi səbəbindən bu sanksiyalar hələlik ciddi nəticə verməyib.
İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu təkcə hərbi təşkilat kimi fəaliyyət göstərmir, həm də geniş miqyaslı iqtisadi və qanunsuz fəaliyyətlərdə iştirak edir. SEPAH-ın narkoticarətə dəstəyi yalnız İranın daxili təhlükəsizliyinə deyil, eyni zamanda qlobal təhlükəsizliyə də təhdid yaradır. Beynəlxalq ictimaiyyət SEPAH-ın fəaliyyətini ciddi şəkildə nəzarətə götürməli və İran hakimiyyətinə təzyiqləri artırmalıdır. Bu qurumun “dövlət içində dövlət” olaraq fəaliyyəti regional sabitliyə mənfi təsir göstərir və qlobal narkoticarət şəbəkəsinin inkişafına şərait yaradır.
