Beynəlxalq astronomlar qrupu Kiçik Ursa bürcündə sürətli radio partlayışı aşkar ediblər. O, qədim elliptik qalaktikanın kənarından gəlib, burada belə güclü hadisələrin mənbələri olmamalıdır.
HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "The Astrophysical Journal Letters" (AJL) jurnalında dərc olunub.
Sürətli radio partlayışları yalnız bir neçə millisaniyə davam edən güclü, lakin qısamüddətli radio dalğalarıdır. Onların neytron ulduzları ilə əlaqəli olduğu güman edilsə də, onların mənbələri elm adamları üçün sirr olaraq qalır. Onların qısamüddətli olmasına baxmayaraq, tək bir radio partlayışında ayrılan enerji Günəşin bütün il ərzində buraxdığı enerji ilə müqayisə edilə bilər.
20240209A olaraq təyin olunan təkrarlanan radio partlayışı CHIME radioteleskopundan istifadə edilərək aşkar edilib. Məlumatların təhlili göstərib ki, mənbə Yerdən iki milyard işıq ili uzaqda, yaşı 11 milyard ildən çox olan qalaktikanın yaxınlığında yerləşir. Belə “ölü” qalaktikalar artıq yeni ulduzlar əmələ gətirmir, bu isə sual doğurur: belə şəraitdə radio partlama mənbəyi necə əmələ gələ bilər?
"Bu, ölü qalaktikadan kənarda və onun mərkəzindən belə bir məsafədə tapılan ilk radio partlayışıdır. Bizim kəşfimiz radio partlayışlarının yalnız gənc ulduzlarla əlaqəli olması fikri ilə ziddiyyət təşkil edir", deyə Makgill Universitetindən tədqiqatın aparıcı müəllifi Vişvanqi Şah bildirib.
Tədqiqatçılar qrupu mənbənin yerini dəqiq müəyyən etmək üçün yeni yaradılmış köməkçi teleskoplardan istifadə edib. Bu alətlər CHIME-nin müşahidələrinin dəqiqliyini 20 dəfə artıraraq, qalaktikalar daxilində partlayışların baş verdiyi xüsusi bölgələri təyin etməyə imkan verib.
Berkli Kaliforniya Universitetindən Kalvin Leunq teleskop məlumatlarının hər gün bir partlayışın yerini yüksək dəqiqliklə qeyd etməyə imkan verəcəyini vurğulayıb: "Bu, onların mənşəyini anlamağa yol açacaq".
Yeni məlumatlar onu deməyə əsas verir ki, 20240209A mənbəyi qlobular klasterdə - qalaktikadan kənarda qədim ulduzların sıx kolleksiyasında yerləşir. Əgər fərziyyə təsdiqlənərsə, bu, qlobular klasterlə əlaqəli radio partlayışının qeydə alınmış ikinci hadisəsi olacaq.
"Müşahidələr göstərir ki, radio partlamaları ən gözlənilməz yerlərdə baş verə bilər", deyə məqalənin digər həmmüəllifi Şimal-Qərb Universitetindən Tarraneh Eftexari bildirib.
Mövcud kəşflər səyahətin yalnız başlanğıcıdır. Astronomlar ümid edirlər ki, CHIME və yeni teleskoplarla gələcək müşahidələr Kainatın quruluşunu və təkamülünü başa düşmək üçün açar ola biləcək radio partlayışlarının sirlərini açmağa kömək edəcək.
Samir
