James Webb Kosmik Teleskopu ilk dəfə olaraq Günəş sistemindən kənarda yerləşən ekzoplanetin atmosferində karbon qazını birbaşa olaraq aşkar edib. Kəşf Yerdən 130 işıq ili uzaqlıqda yerləşən HR 8799 sistemində edilib. Əsər The Astrophysical Journal (AstroJournal) jurnalında dərc olunub.
HR 8799 yaşı təxminən 30 milyon il olan gənc sistemdir ki, bu da Günəş sisteminin yaşından (4,6 milyard il) xeyli gəncdir. Yaranmalarından qalan yüksək temperatura görə planetlər böyük miqdarda infraqırmızı işıq saçır və bu, alimlərə onların kimyəvi tərkibini öyrənməyə imkan verir.
Alimlər HR 8799 sisteminin dörd nəhəng planetini təhlil edərək, onların atmosferlərində karbon, oksigen və dəmir kimi əhəmiyyətli miqdarda ağır elementlərin olduğunu aşkar ediblər. Bu, planetlərin Günəş sistemindəki qaz nəhənglərinin əmələ gəlməsinə bənzər bir mexanizmlə əmələ gəldiyini deməyə əsas verir.
Əhəmiyyətli nailiyyət ondan ibarət idi ki, Uebb teleskopu təkcə ulduzun əks olunan işığını təhlil etməklə kifayətlənməyib, ekzoplanetlərin atmosferlərinin tərkibini birbaşa qeyd edə bildi. Bu, teleskopun ulduzun işığını kəsən koronaqraflarından istifadə etməklə mümkün olub, planetlərin zəif infraqırmızı şüalanmasının ətraflı öyrənilməsi imkanını açıb.
Cons Hopkins Universitetinin aparıcı müəllifi Uilyam Balmer, "Biz ümid edirik ki, bu məlumatlardan günəş sistemimizin mənşəyini daha yaxşı başa düşmək və onu digər sistemlərlə müqayisə etmək üçün istifadə edəcəyik".
Alimlər Yerdən 96 işıq ili uzaqlıqda yerləşən 51 Eridani sistemində də karbon qazı aşkar ediblər. Bu, Uebb teleskopunun parlaq ulduz işığının çətin şəraitində belə ekzoplanetlərin atmosferlərini öyrənmək üçün həssaslığını təsdiqləyir.
Kosmik Teleskop İnstitutunun əməkdaşı Laurent Puyotun sözlərinə görə, bu kəşf qaz nəhəngləri ilə qəhvəyi cırtdanları - nüvə sintezinə başlamaq üçün lazım olan kütləyə çatmamış obyektləri ayırd etmək üçün ekzoplanetlərin daha ətraflı tədqiqinə yol açır.
"Bu nəhəng planetlər sistemdəki digər planetlərin sabitliyinə və yaşayışına ciddi təsir göstərə bilər, ona görə də onların əmələ gəlməsini başa düşmək həyatın yaranması üçün şəraiti öyrənmək üçün açardır", - Balmer vurğulayıb.
