Bakı. Trend:
"2018-ci ilin aprel ayına qədər danışıqlar masasında olanməzmun, bizim Qarabağ məsələsi ilə bağlı bəyanat və çıxışlarımızdaifadə etdiyimiz təsəvvürlərlə müqayisədə, əslində aşağıdakılarıifadə edirdi: bu vəziyyətdən çıxmaq və məsələni həll etmək üçün bizgüzəştə getməli idik. Sonra yenidən güzəştə getməli. Yenə və yenə.Yəni 2018-ci ildə Serj Sarqsyan tərəfindən buraxılmış danışıqlarprosesi bu məntiqdən kənara çıxacaq heç bir mümkün addımı nəzərdətutmurdu. O vaxt elə bir variant yox idi ki, mövqeləri daha çoxgüzəşt etmədən qoruyub saxlamaq mümkün olsun - təslimçilikdənbaşqa. Bu məntiq çərçivəsində atılan istənilən addım eyni nəticəyəaparırdı. Və məhz o, 2020-ci ildə birinci çıxış etdi və öztəslimçilik paketini başqalarına sırımağa çalışdı. 2020-ci ilinnoyabrına qədər onların bütün fəaliyyəti bu prosesin məsuliyyətinibizə, yəni mənə yükləməkdən ibarət idi".
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan parlamentdə çıxışı zamanıQarabağ mövzusunda keçiriləcək mümkün debatlar fonunda ölkəninkeçmiş prezidentlərini sərt şəkildə hədələyib.
Hökumət saatı çərçivəsində danışan Paşinyan, 2020-ci ildəAzərbaycanla müharibədəki məğlubiyyətə görə onu ittiham etməyəçalışan Levon Ter-Petrosyan, Robert Köçəryan və Serj Sərkisyanıtənqid edib.
“Müharibə bizim hakimiyyətə gəlməyimizdən əvvəl artıq qaçılmazidi. Buna baxmayaraq, mən keçmiş prezidentləri açıq debatlaraçağırdım. Amma bu üç 'fikir nəhəngi' cavab vermək əvəzinə deyirlərki, müzakirə olunası bir şey yoxdur. Ardınca da övladlarını,nəvələrini, gəlinlərini, bacanaqlarını mətbuat konfranslarınagöndərirlər. Əgər danışmağa sözünüz yoxdursa, yerinizdə oturun vəsakitcə durun. Mən sizinlə mübahisə etməyəcəm - sizi divaradirəyəcəm və oradan yalnız sizin siyasi meyitlərinizin qalıqlarıçıxacaq. Bu, hər üçünə aiddir. Artıq kifayətdir, biziməsəblərimizlə oynamayın. Mən sizi ayaqlar altına salacağam və heçbir debat olmayacaq”, - deyə Paşinyan sərt bəyanatla çıxışedib.
O, daha sonra deyib: "Məhz buna görə onlara deyirəm: gəlin,canlı efirdə görüşək və danışaq! Amma nə edirlər? İmtina edirlər.Bəhanələr gətirirlər - guya vaxtları yoxdur, guya məşğuldurlar.Amma sonra övladları, nəvələri, yeznələri, gəlinləri, qohumlarımətbuat konfransları keçirir və eyni ritorikanı davametdirirlər.
Bax belə, əgər müzakirə edəcək bir şey yoxdursa - susun. Əgərdiskussiya istəyirsinizsə - gəlin və açıq danışın. Mən sizinləmübahisə etməyəcəyəm, sizi divara çırpacağam, parça-parça edəcəyəm,və bu arenadan siyasi meyitlərinizin qalıqları çıxarılacaq.Adamların əsəbləri ilə artıq oynamayın! Mən sizi tapdalayacağam,boş söz savaşına girməyəcəyəm. Onlar da bunu bilir, ona görə açıqdiskussiyadan yayınırlar.
Amma sabahdan etibarən hər şey dəyişəcək. İstər övladları, istərnəvələri, istər yeznələri, istərsə də gəlinləri - ya bu mövzudasusurlar, ya da açıq dialoqa gəlirlər. Üçüncü yol yoxdur.
Bundan sonra onların istənilən bəyanatı yalnız bir cavablaqarşılanacaq: “Susun. Əgər deyəcək sözünüz varsa - qoy liderlərinizaçıq diskussiyaya çıxsınlar.” Bu bizim üçün ən rahat siyasimeydandır. Amma bu qədər də adamların başını qatmaq yetər! Məsələonların danışmasında deyil - insanların əsəblərini məhvetmələrindədir. Budur əsas problem".
... Nikol Paşinyan parlamentdə sərt publisistik üslubla "sizidivara dirəyəcəm və oradan yalnız sizin siyasi meyitlərinizinqalıqları çıxacaq" deyəndə, o, sadəcə bir metafora işlətmirdi. Bu,hökm idi. Siyasi meyitə - Robert Koçaryana verilmiş hökm. Və onunyanında uzanan ikinci cəsədə - Serj Sərkisyana. Onlar onilliklərboyu oğurladılar, yalan danışdılar, adam öldürdülər və ən əsası -satqınlıq etdilər. Xalqa, dövlətə və gələcəyə xəyanət etdilər.
Bu iki "feodal" hakimiyyət kreslosuna yapışıb talanı bölərkən vəŞərq mafiyası barokkosu üslubunda şəxsi iqamətgahlar tikərkən,Ermənistan fəlakətə doğru gedirdi. Onlardan heç biri ordu qurmadı.Heç biri Qarabağdakı vəziyyətə va Azərbaycan ərazilərinin 20faizinin işğalına dair cəmiyyətə dürüst analiz təqdim etmədi. Heçbiri sülhə cürət etmədi. Onlar sadəcə zamanı oğurladılar. O zamanlabirlikdə isə minlərlə erməni əsgərinin taleyini.
1998-ci ildə Koçaryan hakimiyyəti qəsb etdi - Azərbaycanla sülhimzalamaq istəyən qanuni seçilmiş prezident Levon Ter-Petrosyanaqarşı dövlət çevrilişi təşkil etdi. Bu onların ilk və əsas yalanıidi - "biz qalib gələcəyik, bizə sülh lazım deyil". İyirmi il sonraErmənistan səfalət, təcrid və kütləvi emiqrasiya içindəboğulurdu.
"Qarabağlı erməniləri qorumaq" bəhanəsi ilə Koçaryan Ermənistanımafiya tipli bir dövlətə çevirdi. Araşdırmaçı jurnalistlərinaraşdırmalarına görə, təkcə 2006–2008-ci illərdə büdcədən təxminən1,5 milyard dollar “müdafiə” və “infrastruktur layihələri” adıaltında yoxa çıxmışdı. Bu pullar Koçaryan ailəsinin, onunövladlarının, qardaşlarının, kürəkənlərinin və ortaqlarının biznesimperiyalarına yönəlmişdi.
Bəs bu “layihə” necə sonuclandı? Fəlakətlə. 2020-ci ilin İkinciQarabağ müharibəsi iyirmi illik xəyanətin birbaşa və qaçılmaznəticəsi oldu. Paşinyan bu gün “müharibə bizdən əvvəl də qaçılmazidi” deyirsə - o, həqiqəti deyir. Çünki məhz Koçaryan və Sərkisyanölkəni elə bir nöqtəyə çatdırmışdılar ki, ortada nə ordu, nəstrategiya, nə də diplomatiya qalmışdı. Yalnız korrupsiya, yalan vəpafos dolu çıxışlar.
Koçaryanın davamçısı Serj Sərkisyan - kölgədən idarə edən,mızıldayan və iradəsiz məmur. O, yalnız kleptokratiya kursunu davametdirmədi, həm də xalqın dəyişikliyə olan inamını tamamilə məhvetdi. Onun hakimiyyəti (2008–2018) - total apatiya, etirazlarınzorla boğulması (2008-ci ilin martında ordunun dinc etirazçılaraatəş açmasını xatırlayın), gənclərin axını və açıq demoqogiya dövrüidi.
Xarici siyasətdə Sərkisyan tam fiasko idi. 2016-cı ilin dördgünlük müharibəsindən sonra heç bir dərs çıxarmadı. Ordu yenəyalanlarla “qidalanır”, müdafiə isə “vətənpərvərlik mahnıları”üzərində qurulurdu - tank və hava hücumundan müdafiə sistemləri yoxidi. Sərkisyanın bacardığı yeganə şey Qərb və Rusiya qarşısındafırlanmaq, hər kəs üçün “əlverişli” fiqur kimi qalmaq idi.Ermənistan özünü geosiyasi kəsişmədə satılan fahişəyəçevirmişdi.
Nikol Paşinyan tam dəqiqliklə qeyd etdi: bu üçlük - Koçaryan,Sərkisyan və Ter-Petrosyan - açıq söhbətdən qaçır. Onlar susurlar,cavabı mətbuat konfranslarına göndərilən “nəvələrə, oğullara,kürəkənlərə və bacıoğlulara” həvalə edirlər, çünki bilirlər - açıqsəhnədə deyəcəkləri bir söz yoxdur. Hər hansı fakt, istənilənstatistika, sadə bir xronologiya onları paramparça edər.
Koçaryan nə danışa bilər? Ermənilərin qanı bahasına qurduğu elitşərab biznesindən, əsgərlər səngərlərdə çəkməsiz yatırkənövladlarının Avropada daşınmaz əmlak almasıdanmı? Sərkisyan nədanışacaq? Ordudakı korrupsiyaya göz yummasından və “hər şeynəzarət altındadır” yalanındanmı?
Paşinyan haqlıdır: debat olmayacaqsa - məhkəmə olacaq. Tarixinməhkəməsi. Və onların adları artıq orada - biabırçı qeyd kimiyazılıb.
Paşinyanın digər vacib bəyanatı - “Qarabağ hərəkatı”nın ermənikimliyinin müqəddəs nüvəsi olması mifini ifşa etməsi idi. Əslindəbu hərəkat ölkə tarixində ən dağıdıcı faktor oldu.
Əgər Ermənistan Azərbaycanla sülh imzalasa, lakin “Qarabağideologiyası”nı içində yaşatmağa davam etsə - bu dövlət siyasətininfars çevrilməsi demək olacaq. Paşinyanın “sülh və Qarabağ hərəkatıeyni vaxtda mümkün deyil” sözləri - geosiyasi aksiomadır. Yasərhədləri tanıyırsan - ya da yeni müharibəyə hazırlaşırsan.
Və yenə də - bütün bu fəlakətlərə görə cavabdeh indikihakimiyyət deyil, Ermənistanı bu uçuruma onilliklərləsürükləyənlərdir. Kompromisi “xəyanət”, müharibəni isə “müqəddəs”adlandıranlar. Müharibəni şəxsi təbliğat, hakimiyyət və varlanmaqüçün mala çevirmiş olanlar.
Məhz buna görə Paşinyan onlara ultimatum verdi: ya açıqdebatlara çıxırsınız - ya da həmişəlik susursunuz. Çünki o qorxduğuüçün deyil, Ermənistan cəmiyyəti artıq sizin yalan mantralarınızıngirovu olmamalıdır.
Hər dəfə Koçaryanın oğlu və ya nəvəsi mətbuat konfransındaağzını açanda - bu, minlərlə erməninin üzünə tüpürməkdir. Hər dəfəSərkisyan Facebook-da bir eyham vuranda - bu, xalqın dəfn etdiyisistemin kabusunu diriltmək cəhdidir.
Ona görə də Paşinyanın son sözləri sadəcə təhdid deyil, siyasitəmizlənmə doktrinası kimi səslənir:
“Bu gündən etibarən onların ailə üzvləri, kürəkənləri, gəlinlərivə övladlarından gələn istənilən bəyanata cavab tək olacaq: “Susun.Qoy başçılarını çıxıb özləri danışsınlar. Ya da əbədi susun””.
Bakıda çox aydın görünür: Ermənistan bu gün xarici təzyiqindeyil, daxili kabusların ağırlığı altında çatlayır. Keçmişinkabusları - Robert Koçaryan və Serj Sərkisyan simasında. Yalanın,ikiüzlülüyün və geopolitik intiharın iki təcəssümü. Bu siyasimeyitlərin hələ də səs çıxarmağa çalışması yalnız onların özləriüçün deyil, hələ də XX əsrin illüziyalarına sarılan ermənicəmiyyətinin bir hissəsi üçün də rüsvayçılıqdır.
Onların vaxtı 2018-ci ildə yox, 2020-ci il noyabrın 10-da bitdi- Ermənistanın 44 günlük Vətən müharibəsində məğlubiyyətindən sonraimzalanmış hərbi kapitulyasiya aktı ilə. Amma bu müharibəni nəPaşinyan, nə də erməni əsgərləri uduzdu. Onu uduzanlar - xalqıonillərlə aldadan, “məğlubedilməz ordu” və “toxunulmaz Artsax”nağılları danışan, ölkəni talayan və separatizmi ailə biznesinəçevirənlər idi.
Onlar “Böyük Ermənistan” vəd edirdilər, amma Ermənistanıgeosiyasi xarabalığa çevirdilər.
Robert Koçaryan və Serj Sərkisyan - təkcə keçmiş prezidentlərdeyildilər. Onlar 1998-ci ildə hakimiyyəti ələ keçirən və Qarabağklanının sistemli təmsilçiləri idilər. Onların əsas məqsədi isəişğal status-kvosunu qorumaq, Azərbaycanın ərazilərini korrupsiya,cinayət və siyasi manipulyasiya mənbəyinə çevirmək idi.
Koçaryanın idarəçiliyi dövründə Ermənistan nəinki inkişaf etmədi- ölkə içəridən çürüməyə başladı. Regiona inteqrasiya əvəzinə,Ermənistan onilliklər boyu Azərbaycanın əleyhinə perspektivsizmünaqişəyə milyardlarla vəsait yatırdı. Məhz həmin illərdə gələcəkhərbi fəlakətin təməli qoyulurdu. Bu gün bunu açıq şəkildə Paşinyanözü də etiraf edir:
“2018-ci ilin aprelindən öncə elə bir ssenari mövcud deyildi ki,güzəştsiz şəkildə status-kvonu saxlamaq mümkün olsun. Hər şeykapitulyasiyaya aparırdı. Sadəcə onlar ümid edirdilər ki, bu,onların dövründə baş verməyəcək.”
Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin öz məlumatına görə, 2000–2010-cuillərdə müdafiə üçün ayrılmış vəsaitlərin 60%-ə qədəri Koçaryan vəSərkisyan klanlarına bağlı generalların və məmurların cibinəgedirdi. Ermənistan köhnəlmiş, Sovet dövründən qalma texnikaalırdı, istifadəyə yararsız raket sistemləri əldə edilirdi,“istehkamların tikintisi” isə rabitə və logistika imkanlarındanməhrum beton qutulardan ibarət olurdu.
2020-ci ildə bu acı reallıq tam aydın göründü: Koçaryan vəSərkisyanın qurduğu ordu müasir Azərbaycan ordusunun zərbələriqarşısında cəmi bir neçə həftəyə çökməyə başladı. Korrupsiyanınsəviyyəsi o qədər yüksək idi ki, əsgərlər cəbhəyə dəbilqəsiz,pilotsuz uçuş aparatları və hətta sadə rabitə vasitələri olmadangöndərilirdilər. Əvəzində isə generallar milyonluq villalarda,Avropadakı əmlaklarda və ofşor hesablarında “xidmətlərini” təminedirdilər.
Çünki bilirlər: deyəcək sözləri yoxdur. Ermənistanın baş naziritam haqlı olaraq bildirdi ki, onlar birbaşa efirə çıxmaqdan vəsuallara cavab verməkdən imtina edirlər - əvəzində isə mətbuatkonfranslarına öz bacıoğlularını, gəlinlərini, kürəkənlərini vənəvələrini göndərirlər. Bu - saf qorxaqlıqdır. Onlar Paşinyandandeyil, faktlardan qorxurlar.
Onlar etiraf etməkdən qorxurlar ki:
1. Məhz onlar 1998-ci ildə, Levon Ter-Petrosyan münaqişəninkompromisli həlli üçün plan təklif edəndə bu təşəbbüsü rəddetdilər;
2. Məhz onlar 2001–2007-ci illərdə beynəlxalq vasitəçilərlə“5+2” formatında danışıqlar aparır, işğal olunmuş ərazilərinAzərbaycana qaytarılmasını nəzərdə tutan ssenarini müzakirə edir,lakin bunu öz cəmiyyətlərinə açıq şəkildə deməyə qorxurdular;
3. Məhz onlar Ermənistanın gələcəyinin altına minalar qoyurdular- müharibənin qaçılmaz olduğunu bilə-bilə, gerçəyi “Artsaxın əbədimüdafiəsi” haqqında pafoslu çıxışlarla ört-basdır edirdilər.
Biz Azərbaycanda bunu çoxdan anlayırdıq: İrəvanda hakimiyyətdərevanşistlər, separatçılar və korrupsionerlər olduqca, regionda heçbir sabitlik ola bilməz. Məhz buna görə də 2000-ci illərdə sülhmümkün olmadı. Məhz buna görə 2010-cu illərdə bütün danışıqlarraundları bir-birinin ardınca dağıldı. Və məhz buna görə 2020-ciildə ədaləti, ərazi bütövlüyünü bərpa etmək və işğal altındakıtorpaqlara həyat qaytarmaq üçün hərbi əməliyyat keçirmək zərurioldu.
Bu insanlar - hər bir erməni və azərbaycanlı əsgərin ölümlərininəsas günahkarlarıdır. Onların yalanları və məqsədyönlüdezinformasiyaları saysız-hesabsız ölümlərin səbəbi oldu. Bu günisə məhz onlar “milli maraqlardan” danışmağa cəsarət edirlər?
Bu, nəinki ikiüzlülükdür - bu, qurbanların ruhlarına qarşı birtəhqirdir. Onlar danışmamalıdır. Onlar mühakimə olunmalıdır - tarixqarşısında, xalq qarşısında və gələcək nəsillər qarşısında.
Ermənistan doğrudan da sülh istəyirsə, imperiya illüziyalarındanbirdəfəlik imtina etməlidir. “Böyük Ermənistan” ideyasından.Qonşularına şərt qoymağa çalışmaqdan - özü isə tam şəkildə xaricihimayədarlardan asılı qaldığı halda. “Artsax”ı Azərbaycandövlətçiliyinin içində bir şiş kimi saxlamaq cəhdindən.
Deməli, bu həm də Koçaryan və Sərkisyandan imtina deməkdir.Təkcə bir fərd kimi yox. Bir ideologiya kimi. Bir lənət kimi.
Epiloq: Qoy onlar sussun - bu, Ermənistanın tam iflasdanyayınmasının yeganə yoludur.
Nikol Paşinyan debatlar təklif etdi - onlar imtina etdilər. Vəbu düzgündür: ölülər mübahisə etməz. Onları sadəcə çıxarırlar.
Ermənistan bu gün tarixi bir seçim qarşısındadır. Və Bakıqeyri-mümkün heç nə istəmir: sərhədlərin tanınması, suverenliyinhörmət olunması, aqressiyadan imtina. Qalan hər şey - Ermənistanınöz işidir. Lakin arxasında Koçaryan və Sərkisyan olduqca, bir addımbelə irəli getmək mümkün deyil. Bu - uçuruma aparan yoldur.
Ermənistan normal dövlətə çevrilə bilməz, ta ki keçmişiunudulmasın.
Koçaryan və Sərkisyanın adları isə tarix səhifələri yox,hökmdür.
Siyasi, əxlaqi, tarixi hökm.
Və biz Azərbaycanda bilirik: məhz bu hökm sülhə gedən yolusonadək açacaq.
Tarix artıq hökmünü verib. Koçaryan və Sərkisyanın adları“Artsaxın müdafiəsi”, “erməni şərəfi” və ya “dövlətçilik”lə yaddaqalmayacaq. Onlar oğru, saxtakar və geosiyasi fəlakətin müəlliflərikimi xatırlanacaqlar.
Heç bir debat olmayacaq. Çünki ölülər diskussiya aparmır. Onlarısadəcə çıxarırlar - sükut içində.
