1988-ci ildən başlayaraq ərazilərimiz mənfur qonşularımızın işğalına məruz qaldı. Minlərlə soydaşımız respublikamızın suverenliyi, müstəqilliyi, azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid oldu. Əliyalın, silahsız mülki şəxslərin qəddarcasına öldürülməsi yaxın tariximizin ən dəhşətli faciələrindəndir. Belə faciələrdən biri də 1992-ci ildə Füzuli rayonunun Yağlıvənd kəndində baş verib.
15 avqust 1992-ci ildə Ermənistanın hərbi təyyarələr vasitəsilə mülki əhalini, azyaşlıları bilərəkdən hədəfə almaqla beynəlxalq humanitar hüququ, o cümlədən 1949-cu il Cenevrə konvensiyasını kobud şəkildə pozaraq Füzuli rayonunun Yağlıvənd kəndinin bombalaması zamanı dördü uşaq olmaqla, 10-a yaxın mülki şəxs hqətlə yetirilib, 70-dən çox kənd sakini yaralanıb. Bir il sonra, elə həmin tarixdə kənd düşmən tərəfindən işğal edilib.
Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda göstərilən mübarizənin təkcə döyüş meydanlarında deyil, həm də hər bir ailədə, hər bir evdə yaşandığını sübut edən bir çox fakt var. Bu faktlardan bəziləri həm də bizim şəxsi həyatımızda bizə birbaşa təsir edən hadisələrdir. Zamiq Quliyev mənim sinif yoldaşım idi. Onun həyatı yalnız öz ailəsinin deyil, həm də bir millətin yaşadığı ağrıların simvoludur.
Zamiq 1981-ci ildə Füzuli rayonunun Yağlıvənd kəndində anadan olmuşdu. O, məktəbdə çox çalışqan və dostcanlı uşaq idi. Sinifdəki yoldaşları ilə daim yaxşı münasibət saxlayar, dərslərini həvəslə oxuyar və gələcəyə böyük ümidlə baxardı. Zamiq elə bir uşaq idi ki, onun gözlərindəki işıqlı parıltı ailəsinə, bütün yaxınlarına ümid verərdi. Həm öz həyatında, həm də ətrafındakılara böyük bir nümunə idi.
1992-ci il avqust ayının 15-də Zamiq və onun qardaşı Vasifin həyatı heç kimin təsəvvür edə bilmədiyi bir şəkildə dəyişdi. O gün Errmənistan Silahlı Qüvvələrinə məxsus hərbi təyyarələr Füzuli rayonunun Yağlıvənd kəndini ağır bombardmana tutdu. Zaman-zaman kənd güllə-baran edilsə də, Zamiq və Vasif heç bir qorxu hissi olmadan öz həyatlarına davam edərkən, ani bir hücumla həyatlarını itirdilər. 11 yaşlı Zamiq və 13 yaşlı Vasif günahsız, əli silah tutmayan, sadəcə həyatlarını yaşamaq istəyən uşaqlar idilər. Lakin, onlar heç vaxt öz həyatlarındakı o gözəl gələcəyi görmədilər.
Zamiq və Vasifin ölümü yalnız bir ailənin deyil, bütün Azərbaycanın faciəsidir. Hər iki qardaş, həmçinin həmin gün bir neçə uşaq çox erkən yaşda, heç bir müdafiə imkanları olmadan güllələndilər. Bir sinif yoldaşı kimi Zamiqin məzarı mənim üçün sadəcə bir dostun əbədi uyuduğu yer deyil, həm də mənim öz gələcəyimə, öz həyatıma dair qaranlıq bir sual idi. Zamiqlə keçirdiyimiz vaxtlar, onun həmişə gülərüz, həyat dolu olması, sanki onun üçün həyat heç vaxt sonlanmayacaqmış kimi görünürdü. Təəssüf ki, amansız müharibə uşaqları belə qurban verdirərək həyatlarını, gələcəklərini əlimizdən aldı.
Zamiq və Vasifin itkisinin ardından onların ailəsi böyük boşluqla üzləşdi. Anası Gülbəs xala və atası Mehman müəllim həyatlarındakı ən böyük itkini yaşadılar. Zamiq və Vasifin öldüyü gün bir ailə deyil, bütövlükdə bir millət ağır itki yaşadı.
Zamiqlə keçirdiyim hər bir anı hər zaman ağrı ilə xatırlayacağam. Zamiq bir sinif yoldaşı olmaqdan çox, həm dost, həm də qəhrəman oldu. Onun ölümünü heç vaxt unutmayacağam. Çünki Zamiqin xatirəsi sadəcə mənim üçün deyil, millət üçün də bir işıq, ümid olmalıdır. Onun həyatından dərs almalı, xatirəsini yaşatmalı və bir daha heç bir uşağın Zamiq kimi həyatdan məcburi, vaxtsız köçməməsi üçün mübarizə aparmalıyıq.
Zamiq yalnız Yağlıvəndin, Füzuli rayonunun və Azərbaycanın deyil, bütün insanlığın bir üzüdür. Onun həyatı sadəcə sinif yoldaşımın həyatı yox, həm də bir millətin gələcəyi uğrunda verdiyi mübarizənin xatirəsidir. Zamiqin xatirəsini yaşatmaq hər birimizin borcudur. Onun xatirəsini hər zaman canlı tutaraq, gələcək nəsillərə sülhün, azadlığın və ədalətin vacibliyini öyrətməliyik.
Zamiq həyat hekayəsi bizə dərs olmalıdır.
Onun xatirəsi bizim qəlbimizdə daim yaşayır və yaşayacaq. Hər il avqust ayının 15-də biz – Zamiqin sinif yoldaşları, dostları və kənd sakinləri onun və digər şəhidlərin məzarlarını ziyarət edirik. Bu ziyarət bizim üçün yalnızca xatirə günü deyil, həm də vətən uğrunda canını fəda edənlərin ruhuna ehtiramın ifadəsidir.
Məzarı önündə dayananda Zamiqin bir zamanlar güldüyü, sevdiyi həyat dolu anları xatırlayırıq. Ona olan sevgimiz və ehtiramımızla məzarını çiçəklərlə bəzəyir, dualar edirik. Onun adını çəkərək, həyatın bizə öyrətdiyi dərsləri yenidən yad edirik. Hər bir ziyarətimizdə Zamiqin həyatının nə qədər böyük mənaya sahib olduğunu, onun xatirəsinin yalnız bir dostun yox, həm də bütün insanlığın sülh və azadlıq arzusunun simvolu olduğunu hiss edirik.
Zamiqin qəbrini ziyarət etmək onunla keçirdiyimiz gözəl xatirələri yaşatmaq və gələcək nəsillərə bu faciəni unutmamağı öyrətmək üçün bir vasitədir. Onun xatirəsi bizim üçün bir ümid işığıdır. Bu işıq hər birimizin həyatına təsir edib və bizə gələcəkdə daha ədalətli, sülh dolu bir dünya qurmaq üçün güc verir. Onun və qardaşı Vasifin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün mən - "Yağlıvənd: faciədən zəfərə" adlı sənədli filmin ssenari müəllifi və rejissoru olaraq, bu hadisələri geniş şəkildə işıqlandırmağa qərar verdim. Filmimdə Yağlıvənd kəndinin 1992-ci ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən bombalanması zamanı baş verən faciədən, şəhid olan günahsız insanlardan, xüsusilə Zamiq və Vasifin həyatından danışılır. Filmdə həmçinin kəndin faciədən sonrakı taleyi, bu acı hadisənin kənd sakinlərinin həyatına təsiri, şəhidlərin xatirəsinin necə yaşadıldığı və ən nəhayət, xalqımızın bu ağır sınaqlardan necə keçərək zəfərə doğru irəlilədiyi təsvir olunur.
"Yağlıvənd: faciədən zəfərə" filmi yalnız bir faciəni xatırlatmaq deyil, həm də bu faciədən doğan gücü, vətənpərvərliyi və xalqımızın birliyini nümayiş etdirmək məqsədi daşıyır. Zamiq və Vasifin həyat hekayələri hər bir tamaşaçını düşündürməli və daha ədalətli, daha sülhsevər bir dünya qurmağa təşviq etməlidir. Onların xatirəsi bizim üçün yalnız keçmişin bir hissəsi deyil, həm də gələcəyimizə yol göstərən bir işıqdır.
Tağı TÜRK
