Mövcud cəmiyyətdə tərbiyəsiz şağird anlayışı böyük bir narahatlıq mənbəsinə çevrilib. Bu mövzu cəmiyyətin təşkilatçı elementləri olan ailə, məktəb və sosial mühit arasında mühüm sualları ortaya qoyur. Həqiqətən, tərbiyəsiz şağird kimin məhsuludur? Bu sualın cavabına yaxından baxaq.
Ailə bir uşaq tərbiyəsinin ilk şkafı hesab olunur. Uşaq həyatının ilk illərində əsas dəyərlərini, davranış normalarını və özünüifadə bacarıqlarını ailəsindən öyrənir. Sevgi, nəzarət və qayğın çatışmazlığı şağirdin davranışlarında ciddi problemlər yarada bilər. Məsələn, valideyn dəstəyinin kifayət etmədiyi mühitdə uşaq hər cür neqativ təsirlərə daha çox məruz qala bilir.
Məktəb tərbiyənin ikinci dərəcəli mərkəzi kimi çıxış edir. Bura, uşaqların sosial bacarıqlarını öyrəndiyi, düşüncələrini ifadə etməyi öyrəndiyi bir məkandır. Ancaq bəzən məktəbədə yaranan neqativ hallar, məsələn, zorakılıq ya da məllimlərin çox yüklənməsi kimi faktorlar, şağirdin ünvanında neqativ iz buraxa bilir.
Cəmiyyətin ümumi durumu da şağirdin şəxsiyyətinin formalaşmasına çox ciddi təsir edir. Sosial mediada görülən dəyərsiz mövzuların yayılması, zorakı davranışları təbliğ edən televiziya proqramları və ya şəxsiyyətə zidd nümunələr, uşaqları asanlıqla yoldan çıxara bilər. Özəlliklə sosial mediada normallaşdırılan bu davranışlar uşaqları yönləndirən neqativ gücə çevrilə bilir.
Bununla yanaşı, şağird davranışlarında təkmilləşdirici addımlar atılması mümkün və lazımlıdır. Valideynlər uşaqlarına sevgi, diqqət və nəzarəti tarazlamalı; məllimlər empatiya bacarığı və anlayışla tədris aparmalı; cəmiyyət isə daha mənfi təsirlərin qarşısını almaq üçün təşviqedici proqramlar hazırlamalıdır.
Tərbiyəsiz şağird fenomeni təkcə bir qurumun məsuliyyəti deyil. Bu, ailənin, məktəbin və cəmiyyətin birgə yaratdığı bir gerçəklikdir. Bu prosesə müsbət təsirlər etmək və uşaqları daha sağlam bir sosial çərçivədə böyütmək hər birimizin öhdəliyidir.
Bəhman Hüseyn
