Kulis.az Rəsul Rzanın "Teleqram" adlı xatirəsini təqdim edir.
1942-ci il. Soyuq yanvar günü. Qamışburunda gəmidən endik. Dalğalı dənizdə gəmi bizi yamanca tutmuşdu, ürəyimiz bulanırdı. Sahildə özümüzə gəlməmiş başımızın üstünü alman təyyarələri aldı. Bombalar sağımıza-solumuza yağırdı. Bu ilk döyüş imtahanımızdı. Limanın polad dirəklərinin parçaları, dərin kalafalar, qan. İnsanların sifətlərinə, qulaqlarına sıçramış palçıq, torpaq. Adam vahimələnirdi. Bu sətirlər də elə o anlarda cib dəftərimə etdiyim qeydlərdəndir.
Cəbhənin yaxşısı-pisi olmur. Kerç də bu mənada istisna deyildi. Faşistlərin ölkəmizə xain basqınından cəmi bir neçə ay keçmişdi. Düşmənin havada üstünlüyü açıq-aşkardı. Kerç cəbhəsində bu daha aydın duyulurdu. Arxamızda dənizdi, bu isə qoşunlarımızın manevr imkanlarını, hərbi sursatın, ərzağın vaxtlı-vaxtında çatdırılmasını xeyli məhdudlaşdırırdı. Çox vaxt adicə odun tapılmırdı ki, döyüşçülər və əhali üçün çörək bişirilsin. Bütün bu ştrixlər bizim milli hissələrin rus hərbi birlikləriylə bərabər Kerç yarımadasında qoruduqları cəbhəyə aiddir.
Elə vaxt olurdu ki, düşmən gündə bir neçə dəfə Kerç şəhərinə hava hücumları edirdi. Amma düşmənin hiddəti ən çətin şəraitdə yağıya qarşı duran döyüşçülərimizin inadını üstələyə bilmirdi. Krım cəbhəsinin "Döyüşən Krım" qəzetində döyüşçülərimizin şücaəti haqqında yazılar çıxırdı. Qəzet dörd dildə çap olunurdu: rus, Azərbaycan, gürcü və erməni dillərində. Bizim bir-birinə möhkəm bağlı kollektivimiz qəzetdən başqa vərəqələr, müraciətlər və s. də çap edirdi.
Qəzetin əməkdaşları tez-tez ön cəbhəyə gedirdilər. Biz milli hərbi hissələrin döyüşçüləri qarşısında tez-tez çıxış edir, şer, hekayə oxuyurduq.
Ana dilimizdə çıxan qəzetin böyük tərbiyəvi və səfərbəredici əhəmiyyəti vardı. Qəzet səhifələrində döyüşçülər doğma yurdlarından da xəbər tuturdular. Ön cəbhədə, səngərlərdə, blindajlarda döyüşçülərimizlə görüşlər unudulmazdır.
Hücumqabağı bir gecə, xüsusilə, yadımda qalıb. Martın ortaları idi. Qəzetimizin bütün əməkdaşları redaksiya otağında toplaşmışdı, hücum gününə həsr edilmiş xüsusi buraxılışı hazırlayırdıq. Deyirlər ki, dost çətin gündə tanınar. Bu müdrik kəlamın həqiqiliyi müharibənin ağır günlərində Krımda bir daha təsdiq olundu. Burada mən böyük rus şairi İlya Selvinskini daha yaxından tanıdım və onunla möhkəm dostlaşdıq. Burada mən geniş savada malik V.Maçavarianiylə, gənc gürcü şairi Revaz Margianiylə, Q.Boryanla dostlaşdım. Məşhur nasir Əli Vəliyevlə, Abbas Zamanovla, Cəfər Cəfərovla və başqa həmyerlilərimlə dostluğumuz müharibənin ağır sınaqlarında daha da bərkidi.
O gecə düşmən, sanki təhlükəni duyubmuş kimi bir neçə dəfə şəhəri bombaladı. Redaksiya binasını tərk etməyi bizə qəti şəkildə qadağan etmişdilər. Bombalar gah uzaqda, gah da lap yaxınlığımızda partlayırdı. Bombaların dəhşətli səslərinin müşayiətiylə kimimiz şer, kimimiz müraciət yazır, kimimiz Krım cəbhəsinin döyüşçülərinin həyatından epizodları qələmə alırdı. Mən demək olar ki, bir ay idi Bakıdan xəbər tuta bilməmişdim, ailəm üçün, üç yaşında Bakıda qoyub gəldiyim oğlum Anar üçün bərk darıxırdım. Dostlarım mənim nigarançılığımı hiss edir və söhbətlərlə, zarafatlarla narahat fikirlərimi dağıtmağa çalışırdılar.
Gecənin yarısından keçmişdi. Səhərki qəzetimiz hazır idi, çap edilmişdi. Həmin gün teleqram aldım. Həyat yoldaşım Nigardandı. Anamın, bacılarımın, oğlumuzun sağ-salamat olduğunu bildirirdi. Qəlbim sevinclə doldu. Elə bil, nə bu nigaran gecə, nə ətrafımıza yağan bombaların müdhiş səsi vardı. Bütün təlaşlarım, narahatlığım, elə bil ki, harasa çəkilib getdi, yox oldu. Məni çuğlayan sevincin təsiri altında dostlarımı bağrıma basdım.
***
Yalnız iki həftə sonra, evdən birdən-birə üç məktub və kiçik sovqat alanda dostlarım etiraf etdilər ki, teleqramı özləri yazıbmışlar. (Böyük torpaqdan bizə gələn teleqramlar əllə yazılırdı). Dostlarım bu yalan teleqramı tərtib etmişdilər ki, mənim nigarançılığıma son qoysunlar. Bu "yalana" görə ömrüm boyu dostlarıma minnətdar olacam.
__
Fotonu rənglədi: Tural Hüseyn
