Çin nüvə sintezində yeni dünya rekordu müəyyənləşdirib. Asiya nəhənginin “süni günəşi” dünyanı qeyri-məhdud və təmiz enerjiyə bir addım yaxınlaşdıraraq, öz rekordunu qırıb.
Hafta.az-ın “Live Science”a istinadən yazdığına görə, nüvə sintezi, hidrogen kimi yüngül elementin iki atomunun toqquşması nəticəsində helium kimi daha ağır elementin meydana çıxdığı bir prosesdir. Bu toqquşma zamanı ayrılan böyük miqdarda enerji bəşəriyyətin qalıq yanacaqlardan asılılığını aradan qaldırmaq potensialına malikdir.
Nüvə birləşmə reaktorlarına "süni günəşlər" də deyilir, çünki onlar Günəşi və digər ulduzları gücləndirən prosesi təqlid edirlər.
Elm adamları, demək olar ki, qeyri-məhdud və təmiz enerji vəd edən bu üsulu real həyatda tətbiqlərə gətirmək üçün onilliklər ərzində çalışırlar. Bu mövzuda əhəmiyyətli uğurlar qazanan Çinin Eksperimental Qabaqcıl Superkeçirici Tokamak (EAST) reaktoru yeni rekorda imza atıb.
Çin Elmlər Akademiyasının açıqlamasına görə, reaktor 1066 saniyə ərzində plazmanı 100 milyon dərəcədən yuxarı temperaturda saxlamağa nail olub.
Nüvə sintezi tədqiqatlarında atomların toqquşması və enerji buraxması üçün reaktordakı plazmanın uzun müddət ən azı 100 milyon dərəcə temperaturda olması lazımdır.
Alimlər ümumiyyətlə plazmanın temperaturunu saxlamaq üçün tokamak adlı reaktorlardan istifadə edirlər. Bu alətlər hələ nüvə sintezinin öz enerjisini yarada və reaksiyanı idarə edə biləcəyi nöqtəyə çata bilməyib. Bununla belə, plazmanın temperaturunun uzun müddət saxlanılması qeyri-məhdud enerjiyə çatmaq üçün mühüm addımlar deməkdir.
Fusion layihəsindən məsul olan Çin Elmlər Akademiyası Plazma Fizikası İnstitutunun direktoru Sonq Yuntao belə izah edir: “Gələcək sintez qurğularının davamlı enerji istehsal etməsi üçün vacib olan plazmanın öz-özünə davam edən dövranını təmin etmək üçün sintez cihazı minlərlə saniyə ərzində yüksək səmərəliliklə sabit işləməlidir”.
Çin son addımı ilə öz rekordunu qırıb. 2023-cü ildə Asiya ölkəsi plazmanı 403 saniyə ərzində 100 milyon dərəcədən yuxarı saxlaya bilib.
Tədqiqatçılar yeni rekorda EAST-ın istilik sisteminin gücləndirilməsi kimi müxtəlif təkmilləşdirmələr vasitəsilə nail olublar. Nüvə sintezi sahəsində dünya miqyasında bir yarış davam edərkən, yeni inkişafın digər ölkələrin işinə töhfə verməsi gözlənilir.
