Vergi Məcəlləsinin 102.1.3-cü maddəsinə əsasən, təqvim ili ərzində alınan hədiyyə, maddi yardım, birdəfəlik müavinət və miraslar vergidən azadır. Burada müəyyən məbləğlər müəyyən edilib.
“Business Service Center” şirkətinin maliyyə-mühasibatlıq işləri üzrə mütəxəssisi Nurlan Mustafayev həmin məbləğləri və qanunvericiliyin digər tələblərini “vergiler.az”a açıqlayır:
Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.1-ci maddəsində açıq şəkildə göstərilib ki, hədiyyələrin və təhsil haqlarını ödəmək üçün maddi yardımın, birdəfəlik müavinətin dəyərinin 2.500 manatadək olan hissəsi, ölkə daxilində müalicə haqlarının, o cümlədən cərrahiyyə əməliyyatının haqqını ödəmək üçün maddi yardımın, birdəfəlik müavinətin dəyərinin 10.000 manatadək olan hissəsi, xaricdə müalicə haqlarını, o cümlədən cərrahiyyə əməliyyatının haqqını ödəmək üçün maddi yardımın, birdəfəlik müavinətin dəyərinin 50.000 manatadək olan hissəsi vergiyə cəlb olunmur. Təhsil və ya müalicə (o cümlədən cərrahiyyə əməliyyatı üçün) haqlarını ödəmək üçün maddi yardım, birdəfəlik müavinət almış şəxslərə bu güzəşt o halda verilir ki, həmin məbləğlərin təyinatı üzrə ödənildiyini təsdiq edən müvafiq sənədlər təqdim olunsun.
Misal 1: Dövlət müəssisəsi əsas iş yerində çalışan işçisinə təhsil haqqını ödəmək üçün 2.300 manat maddi yardım verib. Lakin işçi həmin maddi yardımın təyinatına uyğun xərclənməsi ilə bağlı təhsil müəssisəsinin sənədini işəgötürənə təqdim etməyib. Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.1-ci maddəsinə əsasən, təhsil haqlarını ödəmək üçün maddi yardımın dəyərinin 2.500 manatadək olan hissəsi həmin məbləğlərin təyinatı üzrə ödənildiyini təsdiq edən müvafiq sənədlər təqdim olunduğu halda vergidən azaddır. Misalımızda həmin məbləğin təyinatı üzrə ödənildiyini təsdiq edən müvafiq sənəd təqdim olunmadığı üçün 2.300 manat maddi yardım bütöv şəkildə vergiyə cəlb ediləcək.
2.300 x 14% = 322 manat.
Beləliklə, həmin şəxsin iş yerindən aldığı 2.300 manat maddi yardıma görə 322 manat məbləğində vergi öhdəliyi formalaşacaq.
Misal 2: Fərz edək ki, dövlət müəssisəsində çalışan işçinin təhsil haqqını ödəmək üçün maddi yardıma ehtiyacı var və 2.000 manat vəsait lazım olduğu barədə müvafiq təhsil müəssisəsindən sənəd gətirib. Əgər müəssisə rəhbərliyi işçinin müəssisə üçün önəmini, məhsuldarlığını nəzərə alaraq təhsil haqqı kimi 2.000 manat maddi yardımı birbaşa təhsil müəssisəsinin hesabına ödəsə, bu zaman Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.1-ci maddəsinə əsasən, həmin məbləğdən heç bir vergi öhdəliyi formalaşmır.
Misal 3: Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.1-ci maddəsinə əsasən, ölkə daxilində müalicə haqqını ödəmək üçün iş yerindən edilən maddi yardımın 10.000 manata qədər olan hissəsi vergidən azaddır. Fərz edək ki, həmin məqsədlə işçiyə işlədiyi müəssisədən 13.000 manat məbləğində maddi yardım edilib. Bu zaman həmin məbləğdən 10.000 manat çıxılacaq, məbləğin yerdə qalan hissəsi isə vergiyə cəlb olunacaq:
13.000 – 10.000 = 3.000 manat;
3.000 x 14% = 420 manat.
Beləliklə, həmin şəxsin iş yerindən aldığı 13.000 manat məbləğində maddi yardıma görə 420 manat vergi öhdəliyi formalaşacaq.
Misal 4: Əgər işçinin səhhətində problem yaranarsa və onu müalicə etmək üçün xarici ölkəyə aparmağa ehtiyac olarsa, o zaman Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.1-ci maddəsinə əsasən, ona verilən müalicə haqqı üçün birdəfəlik maddi yardımın 50.000 manata qədər olan hissəsi vergidən azad edilir. Fərz edək ki, müəssisədə çalışan işçiyə Almaniyada cərrahiyyə əməliyyatı olmaq üçün iş yerindən 45.000 manat məbləğində birdəfəlik maddi yardım edilib. Bu halda, maddi yardım məbləği 50.000 manatdan aşağı olduğu üçün vergi öhdəliyi formalaşmayacaq.
Vergi Məcəlləsinin 102.1.3.2-ci maddəsində hədiyyə, maddi yardım və miras vergi ödəyicisinin ailə üzvlərindən alındığı halda, onun tam dəyərinin, həmin Məcəllənin 102.1.3.3-cü maddəsində qeyd edildiyi kimi, şəhid olmuş şəxslərin ailə üzvlərinin əldə etdiyi maddi yardımın 20.000 manatadək olan hissəsinin, 102.1.3.4-cü maddəsində Azərbaycan Respublikasının azadlığı, suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda aparılan hərbi əməliyyatlar nəticəsində əlilliyi müəyyən edilmiş hərbi qulluqçuların və mülki şəxslərin əldə etdiyi maddi yardımın 20.000 manatadək olan hissəsinin vergidən azad edildiyi qeyd olunub.
Maddi yardım almış mülki şəxslərə bu güzəşt o halda verilir ki, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən şəxsin hərbi əməliyyatlar nəticəsində əlilliyinin müəyyən olunduğunu təsdiq edən arayış təqdim edilmiş olsun.
Yekun olaraq qeyd etmək istərdik ki, hər hansı bir maddi yardım və müalicə haqqı ilə bağlı vergi tələbləri verilən məbləğlərin və kömək növünün xarakterinə, həmçinin mövcud vergi qanunvericiliyinə əsaslanır. Dövlət və ya işəgötürən tərəfindən verilən maddi yardımların vergiyə cəlb edilib-edilməməsi müəyyən qaydalara əsasən təyin olunur. Bu qaydalar zamanla dəyişə bilər. Ona görə də ən son qanunvericilik aktlarını nəzərdən keçirmək vacibdir.
