Bakıda mağazalardan birində müştərilərə xidmət göstərən robot işçinin fəaliyyəti son günlər ictimaiyyət arasında geniş müzakirələrə səbəb olub. Bu yenilik bir tərəfdən texnologiyanın həyatımıza sürətlə inteqrasiya etdiyini göstərsə də, digər tərəfdən gələcəyimizlə bağlı müxtəlif suallar doğurur. Robotların ticarət sahəsinə daxil olması, müasir dövrün tələbi kimi görünsə də, bu cür texnologiyaların işsizliyə təsiri və onların insanlar üçün zəruriliyi barədə fikirlər haqlı olaraq birmənalı qarşılanmır. Belə bir sual yaranır: yaxın gələcəkdə Azərbaycanda robotlar hansı sahələrdə daha geniş tətbiq olunacaq və bu, əmək bazarında hansı dəyişikliklərə səbəb ola bilərmi? Xüsusilə mağazalarda robot işçilərin tətbiqi nə qədər effektiv və faydalıdır?
Bu barədə Moderator.az- a danışan Naxçıvan Dövlət Universitetinin "Ümumi hüquq" kafedrasının müəllimi, hüquqşünas Yunis Xəlilov deyir ki, texnologiya hər keçən gün həyatımızın daha dərin qatlarına nüfuz edir. Bugün bir çox ölkədə robotlar insanları əvəz etməklə deyil, onları tamamlayaraq müxtəlif sahələrdə effektivliyi artırır:
"Artıq Azərbaycanda da bu texnoloji inqilabın ilk addımları atılmağa başlanıb. Xüsusilə, xidmət sektoru, səhiyyə, təhsil və hətta kənd təsərrüfatı kimi sahələrdə robotların geniş tətbiqi yaxın illərdə reallığa çevrilə bilər. Qeyd edək ki, Bakıda artıq bəzi yerlərdə müştərilərə robotlar xidmət göstərməyə başlayıb. Bu, ilk addımlar olsa da, maraq və inkişaf perspektivləri göstərir. Azərbaycanda robot texnologiyalarının yaxın gələcəkdə üstünlük təşkil edəcəyi sahələrə dair proqnozlara gəldikdə, deyə bilərik ki, bu ilk növbədə böyük ehtimal, xidmət sektoru olacaqdır. Düşünürəm ki, ölkəmizdə yaxın gələcəkdə robotlar mağazalarda kassir, bələdçi və ya məlumat xidməti göstərən işçi kimi fəaliyyət göstərə biləcəkdir. Dünyada olduğu kimi Azərbaycanda da avtomatlaşdırılmış sifariş sistemləri və robot ofisiantlar yaxın gələcəkdə populyar ola bilər. Robotların bələdçi və ya otel resepsiyonisti kimi istifadəsi Azərbaycanın turizm sektorunda yeni bir rəqabət üstünlüyü yarada bilməsi də ehtimallarım arasındadır. Düşünürəm ki, tibb sahəsində də robotlardan istifadə qaçılmaz olacaqdır. Belə ki, cərrahi əməliyyatlarda robotlardan istifadə ediləcək, xəstəxanalarda isə dərman paylanması və xəstə baxımı sahələrində robotlatın "əməyi"ndən faydalanılacaqdır. Gələcəkdə ölkəmizdə robotların fəaliyyətinin logistika və anbar idarəçiliyinə də nüfuz etməsi gözlənilir. Yəni malların çeşidlənməsi və daşınması proseslərində robotlaşdırılmış sistemlərin istifadəsi mümkündür. Avtobus və taksi sürücülərinin robotlarla əvəz edilməsi artıq dünya ölkələrində sınaqdan keçirilir və fikrimcə, Azərbaycanda da bu tendensiya yaxım gələcəkdə yayılacaqdır. Tədris prosesində tədris materiallarını çatdırmaq və digər işləri görmŕk üçün robotlardan istifadə edilə bilər".
Y.Xəlilov robotların insanları əvəz etməsi işsizliyə səbəb olması məsələnin mübahisəli olduğu qənaətindədir:
"Çünki bu suala iki aspektdən də cavab vermək mümkündür: Mənfi və müsbət tərəflər. Düzdür, robotların işçi qüvvəsini əvəz etməsi bəzi iş yerlərinin azalmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə təkrarlanan və aşağı ixtisas tələb edən işlərdə çalışan insanlar işlərini itirə bilər. Lakin o da unudulmamalıdır ki, yeni texnologiyalar yeni iş yerlərinin yaranmasına şərait yaradır. Robotların istehsalı, proqramlaşdırılması, texniki xidməti və idarə edilməsi sahələrində yüksək ixtisaslı mütəxəssislərə ehtiyac artır. Son illər texnologiyanın inkişafı ilə robot işçilər artıq mağaza vitrinlərində və xidmət masalarında görünməyə başlayıb. Bir tərəfdən, bu yenilik müştərilərə sürətli və dəqiq xidmət göstərmə imkanı yaradır, digər tərəfdən isə insani ünsiyyətin azalması kimi narahatlıqlar doğurur. Azərbaycanda isə ilk robot işçilərin mağazalarda görünməsi cəmiyyətin diqqətini çəkib".
