“ABŞ prezidenti Donald Trampın müxtəlif ölkələrdən idxal olunan mallara tətbiq etdiyi rüsumlar Çinin ABŞ-dan uzaqlaşmasına şərait yarada bilər”.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bu fikirləri qazaxıstanlı politoloq Kuat Dombay “Jibek Joly” telekanalına açıqlamasında deyib. Ekspert, bu məsələnin siyasi manipulyasiya müstəvisində olmadığını vurğulayıb.
"Bu, daha çox ABŞ prezidentinin seçkilər zamanı elan etdiyi strateji xətə aiddir. Bu, ölkənin yerli istehsalını stimullaşdırmaq üçün ciddi proteksionizmdir", - Dombay Jibek deyib.
Politoloqun qeyd etdiyi kimi, qoruyucu tariflər ABŞ-ın daxili bazarına mənfi təsir göstərəcək.
“ABŞ iqtisadiyyatına nəzər salsanız, daxili bazarın qorunması ölkənin ixracına mənfi təsir göstərə bilər. 50-60-cı illərdə ABŞ-ın ÜDM-i dünya iqtisadiyyatının 40 faizini təşkil edirdi. Amma o illərdəki mövcud vəziyyət indi başqa cür cərəyan edə bilər”, - deyə K.Dombay vurğulayıb.
Hazırda dünyanın ən böyük ixracatçısı Çindir və ekspertlərin fikrincə, bu ölkə 2030-cu ilə qədər iqtisadi cəhətdən ABŞ-ı geridə qoya bilər. Əgər gələcəkdə ABŞ-ın ixracı zəifləsə, digər ölkələr, xüsusən də Çin bundan faydalanacaq.
ABŞ-ın davranışı qlobal narahatlığa və digər dövlətlərin başqaları ilə ticarət əlaqələrini inkişaf etdirməklə öz iqtisadi maraqlarını təmin etmək istəyinə səbəb olub.
“Məsələn, Çin azad ticarət zonasının inkişaf etdirilməsi təklifini irəli sürdü və bu, Cənubi Koreya və Yaponiyada müsbət qarşılandı. Məqsəd ABŞ-ın mənfi təsirlərini minimuma endirməkdir. Partnyorunuz qeyri-sabit və gözlənilməz hala gələndə siz başqa bazarda ticarətinizi şaxələndirməyə və inkişaf etdirməyə başlayırsınız”, - K.Dombay deyib.
Ekspert əlavə edib ki, Trampın daxili bazarı inkişaf etdirmək istəyi yalnız qismən və qısa müddətdə uğurlu olacaq.
“Hyundai ABŞ-da metalların və avtomobillərin istehsalına başladığını elan edib, lakin qlobal miqyasda bu, Amerika istehsalçılarının ixracına təsir edəcək: Ford, GMC və digərləri, tarif müharibələri nəticəsində artıq bahalaşıb. Əvvəllər ekspertlər Çinin 2030-cu ilə qədər iqtisadiyyatda ABŞ-ı keçəcəyini proqnozlaşdırırdılar, lakin yeni şəraiti nəzərə alsaq, bunun daha tez baş verə biləcəyini demək mümkündür”, - o bildirib.
Ekspertin fikrincə, Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyenin də dediyi kimi, digər ölkələr də tarifləri qaldıracaq: “Mən Qazaxıstan adına danışa bilmərəm, çünki o,təkbaşına ABŞ-a qarşı tariflər tətbiq edə bilməz. Avropa artıq tarifləri artırmaqla cavab verdi ki, bu da bütün vəziyyətə iqtisadi qeyri-sabitlik elementi daxil edir. Burada benefisiar Çin ola bilər. O, ardıcıl olaraq beynəlxalq ticarət qaydalarına əməl edir: qoruyucu tədbirlər almaması, proqnozlaşdırıla bilərlik və açıq sərhədlər müstəvisində. Yaxın bir neçə ildə Çinlə ticarətdə artım olacaq”, - Dombay izah edib.
Politoloq qeyd edib ki, belə bir hal Avropa və ABŞ münasibətlərində görünməmiş haldır və strateji maraqların fərqliliyidir ki, bu da Avropanı hərbi və iqtisadi əməkdaşlıqda müstəqil edir.
Ekspertə görə, bu, ilk növbədə Çinə aiddir. Mərkəzi Asiya Çinlə Avropa arasında ticarətdə tranzit qovşağı kimi nəzərdən keçirilməlidir. “Səmərqənd sammiti Avropanın bizi necə gördüyünə dair siqnal verməlidir. Mərkəzi Asiya bu böyük oyunun müstəqil oyunçusuna çevrilib və Qazaxıstan Avropanın Çinə və geriyə qapısı kimi böyük maraq doğurur”, - Dombay sözünü yekunlaşdırıb.
