SSRİ-nin dağılmasından dərhal sonra 1992-ci ildə Parisdə rus masonlarının “Harmoniya” lojasının yaradılması ilə müasir Rusiyada masonluq yenidən doğuldu. Bu loja 1918-ci ildə qadağan olunmuş masonluğun ölkəyə qayıtmasını təmsil edir.
Hafta.az-ın “Moskviç” jurnalının istinadən yazdığına görə, Rusiyada indiki masonlar Böyük Loja tərəfindən mütəşəkkil bir quruluş altında bir araya gətirilir. Böyük Loja 54 aktiv lojadan və təxminən 1300 üzvdən ibarətdir; Üzvlərin çoxu Moskvada yaşayır. Masonlar öz məclislərində özünəməxsus ayinlərini yerinə yetirərək keçmişdən gələn ənənələri davam etdirirlər.
Masonlar ayda bir və ya iki dəfə keçirilən yığıncaqlarda bir araya gəlirlər. Görüşlər “tədqiqat” adlanır və ilkin olaraq İncildə yerləşdirilmiş mason simvolları ilə rituallar həyata keçirilir. Bu görüşlərdə üzvlər bir-birinə “qardaş” deyə müraciət edirlər. Yeni üzvlər üçün çox ciddi qəbul prosesi var. Mason olmaq istəyənlər əvvəlcə müraciət edir, sonra iki üzvün arayışı alınaraq namizəd olurlar. Namizədlərin həm sosial, həm də maddi vəziyyəti yoxlanılır və qəbul zamanı gizli səsvermə keçirilir. Ən azı üç üzv namizədin əleyhinə səs verərsə, həmin şəxs mason ola bilməz.
Hesabata görə, orta statistik Moskva masonu orta səviyyəli, 40 yaşlarında bir insan kimi təsvir edilir. Üzvlər arasında müəllimlər, iş adamları, hüquqşünaslar, əsgərlər, dövlət qulluqçuları və hətta texnologiya ekspertləri var. Masonluq öz üzvlərinə həm sosial şəbəkə, həm də inkişaf sahəsi təklif edir. Masonlar özlərini “yaxşı insanı daha da yaxşı etmək” kimi təyin olunan missiyanın bir parçası kimi görürlər.
Bəzi tabu mövzular var ki, Rusiyada masonların məclislərində danışılmır. Bu görüşlərdə siyasət, din və qadınla bağlı müzakirələrin aparılması qadağandır. Böyük Loja liderləri bildirirlər ki, bu cür müzakirələr məclislərdə iğtişaş yarada bilər və mason əxlaq qaydaları ilə ziddiyyət təşkil edə bilər. Görüşlərdə ümumilikdə maarifləndirici çıxışlar və sosial layihələrlə bağlı fikir mübadiləsi aparılır.
Masonlar yalnız üzvlərinin tanıdığı və sərt qaydalarla qorunan bir cəmiyyətdir. Üzvlər mason kimliklərini xarici dünyaya açıqlamaqdan çox utanırlar. Məsələn, mason başqa üzvün kimliyini açıqlaması qadağandır. Bu səbəbdən bir mason kimliyini açıqlamaq adətən könüllü olur. Böyük Lojanın rəhbərləri masonluğun mistikasını qorumaq üçün belə qaydalara ciddi şəkildə riayət edirlər.
Masonların maliyyə mənbələri üzvlük haqqı və ianələrdən ibarətdir. Üzvlər hər görüşdə “dul qadının pul kisəsi” adlı fonda ianə edirlər. Bu fond masonları və onların ailələrini çətin anlarda dəstəkləmək üçün istifadə olunur. Masonların şəxsi əşyalar və simvollarla bəzədilmiş zinət əşyaları kimi əşyalar ala biləcəyi daxili ticarət şəbəkəsi də mövcuddur. Bəzi üzvlər daha çox ianə edərək "böyük stüard" kimi xüsusi titullar qazana bilər.
Görüşlər rituallarla məhdudlaşmır. Ritual hissə bitdikdən sonra masonlar ictimai bir hadisə olaraq yemək və söhbət etmək üçün bir araya gəlirlər. Bu arada, mason ənənələrinə uyğun olaraq, Rusiyanı, onun liderlərini və dünya qardaşlığını şərəfləndirmək üçün qədəh qaldıraraq silsilə mərasimlər keçirilir. Görüşlər çox vaxt siqaret çəkmək və müzakirələr üçün ayrılmış xüsusi otaqlarda başa çatır.
Masonluq, ümumiyyətlə, Rusiya İmperiyası dövründə intellektual dairələrdə və zadəganlar arasında nüfuzlu hərəkat kimi tanınırdı. İlk mason lojaları Rusiyada 18-ci əsrin ikinci yarısında qurulub və xüsusən də II Katerinanın dövründə masonluğa maraq artdı. Lakin masonluğa bəzən Rus Pravoslav Kilsəsi və dövlət tərəfindən şübhə ilə yanaşılıb. Çar I Aleksandrın dövründə masonlara təzyiqlər artdı və 1822-ci ildə masonluq fəaliyyəti rəsmən qadağan edildi. Buna baxmayaraq, masonlar gizli fəaliyyətlərini davam etdirirdilər və inqilabi hərəkatların bəzi simaları mason dairələri ilə əlaqələndirilirdi.
SSRİ dövründə masonluq tamamilə qadağan edilmiş və masonlara “burjua ideologiyasının nümayəndələri” damğası vurulmuşdu. Bolşevik rejimi masonluğa yad və əksinqilabi hərəkat kimi baxırdı. 1918-ci ildə qüvvəyə minən qanunla mason lojalarının bütün fəaliyyətləri dayandırıldı və onların çoxu ya xaricə köçdü, ya da gizli fəaliyyətə keçdi. Paris kimi mərkəzlərdə yaşayan rus sürgünləri arasında masonluq yenidən təşkil edildi. Lakin SSRİ-nin sərt ideoloji nəzarəti və repressiv siyasəti Rusiyada masonluğun demək olar ki, tamam yox olmasına gətirib çıxardı. Masonluq 1990-cı illərdə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra canlanmağa başladı.
