İkinci dünya müharibəsində nasist Almaniyasının yaratdığı Auşvits ("Auschwitz" və ya Osvensim) həbs düşərgəsindəki məhbusların sovet əsgərləri tərəfindən azad edilməsindən 80 il keçir.
Hər il yanvarın 27-də - Beynəlxalq Holokostu Anma Günündə İkinci Dünya Müharibəsi zamanı nasistlər tərəfindən öldürülən altı milyon yəhudi və milyonlarla qeyri-yəhudi yad edilir.
O düşərgədə sağ qalanların çoxu hazırda 90 yaşlarındadır və bu onların bir çoxunun iştirak edə biləcəyi sonuncu anım mərasimi ola bilər.
Nasist Almaniyası işğal etdiyi Polşanın cənubundakı Osvensim şəhəri yaxınlığında tikdiyi Auşvits ölüm düşərgəsində cəmi dörd il yarım ərzində ən azı 1,1 milyon insanı qətlə yetirib.
Əsas məqsəd Avropa yəhudilərini məhv etmək olsa da, düşərgədə ölənlərin təxminən bir milyonu yəhudi, digərləri Polşa, Rumıniya və Rusiyanın əsir götürülmüş hərbçiləri idi.
27 yanvar 1945-ci ildə Qızıl Ordu Auşvitsə girəndə orda cəmi 7000-ə yaxın məhbus qalmışdı.
Qərbə doğru geri çəkilən nasistlər on minlərlə əsiri "ölüm səfərinə" göndərərək düşərgədən getməyə məcbur etmişdilər.
Sovet əsgərləri gələndə qızılça xəstəliyinə yoluxmuş italyalı məhbus Primo Levi düşərgə xəstəxanasındaydı.
Sonrakı illərdə Holokost xatirələri haqda yazdığı "Atəşkəsdə" adlı kitabında Levi o anları belə təsvir edəcəkdi:
"Onlar hər tərəfə səpələnmiş cəsədlərə, dağıdılmış daxmalara və sağ qalan bir neçə nəfərə utanaraq baxırdılar. Bizimlə salamlaşmadılar, üzümüzə gülümsəmədilər. Təkcə bizə duyduqları mərhəmət hissinə görə yox, həm də bu boyda cinayətin mövcud olmasında özlərini günahkarlıq hiss etdiklərinə görə".
Əsgər İvan Martynuşkinsə sonralar deyəcəkdi ki, həbs düşərgəsindəki insanlar bir dəri-bir sümük idilər, üstəlik, onlara işgəncə də verilmişdi. Amma gözlərindən bilmək olurdu ki, bu cəhənnəmdən xilas olduqlarına sevinirlər".
Holokost nədir?
1933-cü ildə Almaniyada nasistlər hakimiyyətə gələndən az sonra yəhudilərin sərvətlərini, azadlıqlarını və qanuni hüquqlarını əllərindən almağa başladılar.
1939-cu ildə - Almaniya Polşanı işğal edəndən sonra nasistlər yəhudiləri bu ölkənin müxtəlif bölgələrinə göndərməyə və onları cəmiyyətin qalan hissəsindən ayrı yaşayacaqları gettolara yerləşdirməyə başladılar.
1941-ci ildə - Almaniya Sovet İttifaqına hücum edəndən sonra nasistlər açıq şəkildə kütləvi qırğın siyasətinə başladılar. Nasistlər başlatdıqları işğalı almanlarla yəhudilər, slavyanlar və romanlar arasında irq müharibəsi kimi görürdülər.
" loading="lazy" width="1392" height="790">
